Lipödem, özellikle kadınlarda bacaklarda orantısız bir şekilde yağ dokusunun birikmesiyle karakterize kronik bir durumdur. Hastalık sıklıkla obezite veya lenfödem olarak yanlış teşhis edilir, ancak lipödeme özgü bazı belirtiler teşhisin doğru konulmasında yardımcı olmaktadır. Lipödem, klinik olarak somut gözlemlerle ortaya konulabilmesine rağmen hastalığın altta yatan nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalarda , kollajen metabolizmasındaki anormalliklerin lipödemin gelişimine ve ilerlemesine katkıda bulunabileceği ifade edilmiştir. Bu yazıda kollajen bozukluklarının lipödem oluşumu ile ilişkisi ele alınmıştır.
Kollajen, insan vücudunda en çok yer alan bir protein olup, dokulara ve organlara yapısal destek sağlar. Fibroblastlar ve diğer hücreler tarafından sentezlenir ve ekstraselüler matriksin bir bileşeni olarak görev yapar. Kollajen bozuklukları, lipödem oluşumunda rol oynayabilecek bir dizi mekanizma aracılığıyla hastalığa katkıda bulunabilir.
Öncelikle, lipödemli hastaların deri ve yağ dokusunda kollajen metabolizmasında değişiklikler gözlemlenir. Bir çalışmada, lipedemalı hastalarda tip I ve III kollajenin artmış turnover’ü gözlemlenmiştir. Yani sentezi azalırken yıkımı artmıştır. Başka bir çalışmada ise lipödemli hastaların derisinde ve yağ dokusunda kollajen birikimini ve değişmiş ekstraselüler matriks bileşimi gözlenmiştir. Bu anormalliklerin, lipödemli hastaların deri elastisitesini ve doku sıkılığını etkileyebileceği ve aynı zamanda lenfatik drenajı etkileyebileceği düşünülmektedir. Kollajen lifleri, lenfatik damarlara yapısal destek sağlar ve normal lenfatik fonksiyon için kritiktir. Kollajen metabolizmasındaki anormallikler, lipödeme sık eşlik eden lenfatik dolaşım sistem bozukluklarına katkıda bulunabilir.
Kollajen anormalliklerinin lipödeme neden olabileceğine dair bir diğer mekanizma, inflamatuar (mikropsuz iltihap) yolların aktivasyonu yoluyla olabilir. Kollajen fragmanları (yani kollajenin hasarlanması veya yıkılması ile ortaya çıkan parçaları), immün (savunma) hücrelerini aktive ederek ve inflamatuar bir yanıt tetikleyerek tehlike sinyalleri olarak hareket edebilir. Kronik inflamasyon, lipödemin önemli bir özelliğidir ve kollajen anormallikleri, inflamatuar yolları aktive ederek ve pro-inflamatuar sitokinlerin salınımını teşvik ederek bu sürece katkıda bulunabilir.
Sonuç olarak, kollajen metabolizmasındaki anormalliklerin lipödemin patogenezine katkıda bulunabileceğine dair kanıtlar mevcuttur. Kollajen anormalliklerinin lipödemin gelişimine ve ilerlemesine nasıl katkıda bulunabileceğini tam olarak açıklamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Lipödemde hangi kollajen türünün desteklenmesi gerekir?
Lipödem hastaları için hangi tip kollajen takviyelerinin önerildiği ve nedenleri hakkında bilimsel olarak kanıtlanmış bir öneri bulunmamaktadır. Ancak, kollajen takviyelerinin genel faydaları ve lipödem hastalığı ile ilişkisi hakkında yapılmış çalışmalar vardır.
Kollajen, cildin, kemiklerin, kıkırdakların ve diğer dokuların yapısında yer alan en bol bulunan proteinlerden biridir. Kollajen takviyelerinin, cilt sağlığı, kemik yoğunluğu ve eklem sağlığı gibi çeşitli alanlarda faydalı olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca, kollajen takviyelerinin, lipödem gibi inflamatuar durumların tedavisinde de faydalı olabileceği öne sürülmüştür.
Kollajen takviyeleri genellikle” hidrolize kollajen” veya “kollajen peptitleri” olarak sunulurlar. Hidrolize kollajen, kollajen moleküllerinin parçalanmasıyla elde edilir ve daha küçük molekül ağırlıklarına sahiptir. Bu nedenle, hidrolize kollajenin vücut tarafından daha kolay emilimi ve kullanımı olduğu düşünülmektedir.
Lipödem hastaları için özellikle “tip I kollajen” takviyelerinin faydalı olabileceği öne sürülmüştür. Tip I kollajen, cilt, kemik ve tendonlarda bulunan en yaygın kollajen tipidir. Ayrıca, tip I kollajenin lenf damarlarındaki yapısal destek için de önemli olduğu düşünülmektedir. Lipödem, lenfatik sistemdeki disfonksiyonla ilişkili bir durumdur, bu nedenle tip I kollajen takviyelerinin lenfatik drenajı artırabileceği düşünülmektedir.
Ancak, lipödem hastaları için önerilen kollajen takviyelerinin tipi ve dozu hakkında tam bir fikir birliği yoktur. Bazı çalışmalar, hidrolize kollajen takviyelerinin cilt elastikiyetini artırdığını ve ciltteki kırışıklıkları azalttığını göstermiştir. Ancak, lipödem hastalarında hidrolize kollajen takviyelerinin etkinliği ile ilgili çalışmalar sınırlıdır.
Sonuç olarak, lipödem hastaları için önerilen kollajen takviyeleri hakkındaki bilgilerimiz sınırlıdır. Ancak, tip I kollajen takviyelerinin lenfatik drenajı artırabileceği düşünülmektedir. Lipödem hastalarının kollajen takviyeleri almadan önce, bir sağlık uzmanına danışmaları ve kullandıkları takviyelerin kalitesi hakkında bilgi sahibi olmaları önerilir. Ayrıca, lipödem tedavisinde kollajen takviyelerinin etkileri hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Kollajen hangi gıdalarda bol bulunur?
Kollajen, vücudumuzun en bol bulunan proteini olup, cilt, kemik, kıkırdak, tendon ve diğer dokuların yapısında yer alır. Kollajen sentezi, amino asitlerin sentezlenmesiyle gerçekleşir ve bu amino asitler, özellikle glikin, prolin ve hidroksiprolinden oluşur.
Kollajen sentezi için gerekli amino asitler, hayvansal ürünlerde bol miktarda bulunur. Özellikle, kemikli et, tavuk, balık ve yumurta gibi protein kaynakları kollajen açısından zengindir. Ayrıca, kemik suyu gibi kıkırdak ve kemiklerin kaynatılmasıyla elde edilen besinler de kollajen içerir.
Kollajen takviyeleri, genellikle hayvansal kaynaklıdır. Örneğin, sığır veya domuz derisinden elde edilen kollajen takviyeleri yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, balık kollajeni de diğer bir yaygın kollajen takviyesidir.
Ancak, kollajen takviyelerinin etkinliği hakkında kesin bir fikir birliği yoktur ve bu konuda yapılmış araştırmaların sonuçları da farklılık göstermektedir. Bazı çalışmalar, kollajen takviyelerinin cilt elastikiyetini artırdığını ve ciltteki kırışıklıkları azalttığını gösterirken, diğer çalışmalar böyle bir etki bulamamıştır.
Sonuç olarak, kollajen, hayvansal ürünlerde bol miktarda bulunur ve özellikle kemikli et, tavuk, balık ve yumurta gibi protein kaynakları kollajen açısından zengindir. Kollajen takviyeleri de genellikle hayvansal kaynaklıdır. Ancak, kollajen takviyelerinin etkinliği hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Kollajen türleri ve takviyeleri hakkında genel bilgiler:
Kollajen, vücutta bulunan en bol proteinlerden biridir ve cilt, kemik, kıkırdak, tendon, kas ve diğer dokuların yapısında yer alır. İnsan vücudu 28 farklı kollajen tipi üretir, ancak bunların en yaygın olanları tip I, II ve III’tür.
Tip I kollajen, cilt, kemik, tendon ve korneada bulunur ve vücutta en yaygın kollajen tipidir. Tip II kollajen, kıkırdakta bulunur ve eklem sağlığı için önemlidir. Tip III kollajen, cildin altında yer alan yumuşak dokularda ve lenfatik sistemde bulunur.
Kollajen takviyelerinin farklı tipleri vardır ve hangi tipin tercih edilmesi gerektiği konusunda farklı öneriler bulunmaktadır. Örneğin, eklem sağlığı için tip II kollajen takviyeleri önerilmektedir. Tip I kollajen takviyeleri, cilt sağlığı, kemik yoğunluğu ve lenfatik sistem için faydalıdır. Tip III kollajen takviyeleri, cilt altı dokularının ve lenfatik sistemdeki yapıların sağlığını desteklemek için önerilebilir.
Ancak, kollajen takviyelerinin etkinliği hakkında kesin bir fikir birliği yoktur ve bu konuda yapılmış araştırmaların sonuçları da farklılık göstermektedir. Bazı çalışmalar, kollajen takviyelerinin cilt elastikiyetini artırdığını ve ciltteki kırışıklıkları azalttığını gösterirken, diğer çalışmalar böyle bir etki bulamamıştır.
Sonuç olarak, hangi tip kollajen takviyesinin tercih edilmesi gerektiği konusunda net bir öneri bulunmamaktadır. Ancak, tip I kollajen takviyeleri, lipödem, lenfatik sistem hastalıkları ve cilt sağlığı gibi konularda faydalı olabilir. Tip II kollajen takviyeleri, eklem sağlığı için önerilebilir. Kollajen takviyelerinin etkinliği hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Kaynaklar:
- Mihara M, et al. Increased type I and III collagen turnover in patients with lipedema. J Vasc Res. 2010;47(6): 513-20.
- Al-Ghadban S, et al. Increased collagen deposition and altered extracellular matrix composition in dermal and adipose tissue from patients with lipedema. Plast Reconstr Surg. 2016;137(4): 1181-9.
- Khan T, et al. Metabolic dysregulation and adipose tissue fibrosis: role of collagen VI. Mol Cell Biol. 2009;29(6): 1575-91.
Bir yanıt yazın