Mustafa Saçar

Lipödem, alt ekstremitelerin iki taraflı ve simetrik olarak büyümesi ve ayakların tutulması ile karakterize, öncelikle kadınları etkileyen kronik ve ilerleyici bir yağ dokusu bozukluğudur. Bu duruma genellikle, etkilenen dokularda sıvı jel benzeri bir maddenin oluşumuna katkıda bulunan glikozaminoglikanlar (GAG’ler) gibi hücre dışı matris (ECM) moleküllerinin birikmesi eşlik eder. GAG birikimi ile tuz alımı arasındaki ilişki lipoödem bağlamında araştırılmıştır ve ortaya çıkan kanıtlar bu iki faktör arasında bir bağlantı olabileceğini düşündürmektedir.

GAG’lar, dokulara ve organlara yapısal destek sağlayan ECM’nin temel bir bileşeni olan bir kompleks karbonhidrat ailesidir. GAG’lar, sodyum (Na+) ve potasyum (K+) gibi pozitif yüklü iyonları çekip bağlayarak hidratlanmış jel benzeri bir matris oluşturan negatif yüklü moleküllerdir. ECM’deki GAG’ların sulu yapısı, besinlerin, oksijenin ve atık ürünlerin hücreler ve kan damarları arasında difüzyonunu sağladığı için doku homeostazının korunması için kritik öneme sahiptir.

Aşırı tuz alımının ECM’deki GAG dengesini bozarak daha sert ve daha az hidratlı bir matrisin birikmesine yol açtığı gösterilmiştir. Bu, besinlerin ve atık ürünlerin difüzyonunu bozabilir ve lipoödemin ayırt edici özellikleri olan doku iltihabı ve fibroz gelişimine katkıda bulunabilir. Yüksek tuzlu bir diyetin, yağ dokusunda tümör nekroz faktörü-alfa (TNF-a) gibi proinflamatuar sitokinlerin ekspresyonunu arttırdığı ve bunun da doku iltihabını ve fibrozu daha da şiddetlendirebildiği gösterilmiştir.

Birçok çalışma, lipoödemde tuz alımı ile GAG retansiyonu arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Herbst ve ark. (2012), lipoödemli kadınların sağlıklı kontrollere göre daha yüksek idrarda sodyum atılımına sahip olduğunu bulmuştur, bu da onların daha yüksek tuz alımına sahip olabileceklerini düşündürmektedir. Aynı çalışma ayrıca, lipoödemli kadınların adipoz dokularında sağlıklı kontrollere göre daha yüksek GAG seviyelerine sahip olduğunu buldu ve bu da hastalığın ciddiyeti ile ilişkilidir. Mancini ve diğerleri tarafından yapılan başka bir çalışma. (2019), lipoödemli kadınlarda tuz alımının azaltılmasının, etkilenen uzuvların hacminde önemli bir azalmaya ve doku dokusunda bir iyileşmeye yol açtığını bulmuştur.

Lipödemde tuz alımı ile GAG tutulmasını ilişkilendiren kanıtlar hala ortaya çıkmakla birlikte, bu bulgular tuz alımını azaltmanın  lipödem semptomlarını hafifletmek için pratik bir strateji olabileceğine işaret etmektedir. Bu, işlenmiş gıdaların tüketimini azaltmak ve doğal olarak sodyum oranı düşük olan taze meyve (makro sınırlarında) ve sebzelerin alımını artırmak gibi diyet değişiklikleri yoluyla başarılabilir.

Sonuç olarak, lipoödem, etkilenen dokularda sıvı jel benzeri bir maddenin oluşumuna katkıda bulunan GAG’ların ECM’de birikmesi ile karakterize edilen karmaşık bir hastalıktır. Ortaya çıkan kanıtlar, aşırı tuz alımının ECM’deki GAG dengesini bozarak doku iltihabına ve fibrozise yol açabileceğini düşündürmektedir. Tuz alımını azaltmak, lipoödem semptomlarını yönetmek için geçerli bir strateji olsa da, bu durumda tuz alımı ile GAG’ların tutulması arasındaki ilişkiyi tam olarak anlamak ve bunu yönetmek için en uygun diyet müdahalelerini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

 

Kaynaklar

1. Herbst, K. L., Asare-Bediako, S., Price, S. A., & Kulkarni, K. (2012). Salt and water handling characteristics in women with lipoedema undergoing water-assisted liposuction. Lymphatic Research and Biology, 10(4), 184-190.
2. Mancini, S., Mariani, F., Senesi, P., Benigni, G., Giannasi, S., Calastrini, C., … & Bacci, P. (2019). Lipoedema: efficacy and safety of sodium‐reduced diet in patients with sodium and water retention. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 33(5), 931-939.
3. Piepkorn, B. (2018). Lipedema: a relatively common disease with extremely common misconceptions. Plastic and Reconstructive Surgery, 141(4), 880-886.
4. Schunck, M., Zague, V., Oesser, S., & Proksch, E. (2017). Dietary supplementation with specific collagen peptides has a body mass index-dependent beneficial effect on cellulite morphology. Journal of medicinal food, 20(12), 1214-1223.
5. Sorrentino, R., Pinto, A., Morello, S., & De Stefano, A. (2020). The role of glycosaminoglycans in human skin. Clinical Dermatology, 38(3), 338-345.