Mustafa Saçar

Lipödem, özellikle kadınlarda görülen kronik ve ilerleyici bir durumdur. Temel olarak alt ekstremitelerde, ancak bazen kollarda da anormal miktarda yağ dokusu birikmesiyle karakterizedir. Yağ dokusu simetrik olarak dağılır ve dokunulduğunda ağrılı ve hassastır. Lipödemli hastalarda ayrıca fonksiyonel kısıtlamalar, yaşam kalitesinin bozulması ve psikolojik sıkıntılar da görülebilir. Lipödemin kesin nedenleri ve patofizyolojisi tam olarak anlaşılamasa da, hormonal dengesizlikler, genetik faktörler ve inflamasyon ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Günümüzde lipödemi tamamen ortadan kaldıracak kesin bir tedavi yöntemi ortaya konmamıştır. Bu nedenle tedavide, şikayetleri ve semptomları azaltmaya ve hastaların yaşam kalitesini artırmaya öncelik verilmektedir. Lenfatik drenaj masajı (LDM), lipödem hastaları için potansiyel bir tedavi edici seçenek olarak önerilmiş bir tekniktir.  Bu tekniğin lipödemli hastalardaki olumlu etkilerine dair mekanizmalar aşağıda verilmiştir,

Lenfatik sistem, huücreler arasındaki boşluklardaki ve dokulardaki sıvı dengesinin, bağışıklık sisteminin ve yağların taşımasının düzenlenmesinde önemli rol oynamaktadır.  Lenfatik drenaj masajı (LDM) lenf sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlayan ve  ara boşluklarda sıvı birikimini azaltmayı amaçlayan, elle yapılan bir tekniktir. LDM, lenfatik alım yollarını takip ederek cilde nazik, ritmik ve yönlendirici bir baskı uygulamaya dayanır. Bu teknik, lenfatik sıvıların hareket etmesini sağlayarak, lenfatik damarların kasılma yeteneğini  ve bağışıklık sisteminin uyarılmasını artırır. LDM’nin lipödem hastalarındaki faydalı etkilerine dair bazı görüşler ortaya atılmıştır. Bunlar;

1. Lenfatik Drenajın İyileştirilmesi: LDM, lenfatik sıvı akışını artırarak ara boşluklarda sıvı ve yağ dokusunun birikiminde azalmaya neden olabilir. LDM ayrıca lenfatik damarların çapını ve sayısını artırarak da lenfatik drenajı artırabilir.
2. İnflamasyonun Azaltılması: Lipödem, hastalığın ilerlemesine katkıda bulunabilen kronik inflamasyonla ilişkilidir. LDM, proinflamatuar sitokinlerin ve immün hücrelerin ara boşluklardan temizlenmesini teşvik ederek inflamasyonu azaltabilir.
3. Hormonal Dengesizliklerin Düzenlenmesi: Östrojen dominansı gibi hormonal dengesizlikler, lipödem gelişiminde rol oynamaktadır. LDM, hormonların dokulardaki ve hücrelerarası ara boşluklardan temizlenmesini artırarak ve hipotalamik-hipofiz-adrenal eksen üzerinde düzenleyici bir etkiye sahip olabilen endorfinlerin salınımını teşvik ederek hormonal dengesizlikleri düzenleyebilir.
4. Lipolizin Uyarılması: LDM, lipaz gibi lipolitik (yağları parçalayan enzim) enzimlerin salınımını uyararak yağ dokusunun parçalanmasını ve trigliseridlerin lenfatik sistemde serbest kalmasını teşvik edebilir.
5. Parasempatik sistemin aktivasyonu: LDM, aynı zamanda parasempatik sinir sisteminin aktivasyonuna yardımcı olduğu düşünülmektedir. Bu süreç, stresi azaltmaya ve rahatlamayı teşvik etmeye yardımcı olabilir. Bu da lipödemli hastalarda ağrıyı azaltabilir ve bacaklarda ve kalça eklemindeki hareket açıklığını artırabilir.

Bu konuda yapılan bilimsel araştırmalar:

Weissleder ve ark. (2021) tarafından yapılan sistemik bir inceleme ve meta-analiz, lipödemli hastalarda LDM’nin etkilerini değerlendirmiştir. Çalışma, toplam 326 katılımcı ile altı randomize kontrollü çalışma ve bir non-randomize kontrollü çalışmayı içeriyordu. Sonuçlar, LDM’nin etkilenen uzuvun hacminde önemli bir azalmaya, ayrıca ağrı, yaşam kalitesi ve psikolojik sıkıntılarda iyileşmelere neden olduğunu gösterdi. Bununla birlikte, yazarlar özellikle küçük örnek boyutları ve çalışma tasarımlarındaki heterojenlik nedeniyle kanıt kalitesinin düşük olduğunu belirttiler.

Beltran ve ark. (2019) tarafından yapılan başka bir çalışma, LDM’nin kompresyon terapisi ile birlikte kullanımının lipödem hastaları üzerindeki etkilerini değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışma, 5 haftalık bir süre boyunca 15 LDM ve kompresyon terapisi seansı alan lipödemli 20 kadın hastayı içeriyordu. Yazarlar, etkilenen uzuvun hacminde önemli bir azalma, ağrı, şişlik ve yaşam kalitesinde iyileşmeler olduğunu bildirdiler. Ayrıca, LDM’nin kompresyon terapisi ile birlikte kullanımının etkilenen bölgelerdeki cilt pigmentasyonunda bir azalmaya neden olduğunu buldular.

Vignes ve ark. (2018) tarafından yapılan bir çalışma, lipoedema’lı hastalarda LDM’nin lenfatik fonksiyon üzerindeki etkilerini değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışma, 5 haftalık bir süre boyunca 10 LDM seansı alan 20 lipoedema’lı kadın hastayı içeriyordu. Yazarlar, lenfosintigrafi ile ölçülen lenfatik fonksiyonda önemli bir iyileşme, ayrıca ağrı, yaşam kalitesi ve psikolojik sıkıntılarda iyileşmeler olduğunu bildirdiler.

LDM, lipödem hastaları için potansiyel bir terapötik seçenek olarak önerilen bir tekniktir. Mevcut kanıtlar, LDM’nin etkilenen uzuvun hacminde önemli bir azalmaya, ağrı, şişlik ve psikolojik sıkıntılarda iyileşmelere neden olabileceğini göstermektedir. LDM’nin lipödem hastalarındaki mekanizmaları tam olarak anlaşılmamış olsa da, lenfatik drenajın iyileştirilmesi, inflamasyonun azaltılması, hormonal dengesizliklerin modüle edilmesi ve lipolizin uyarılması gibi hipotezler öne sürülmüştür. LDM’nin etkinliğinin doğrulanması ve mekanizmalarının aydınlatılması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Bununla birlikte, LDM, non-invaziv, iyi tolere edilen ve hastaların yaşam kalitesini artırabilen umut verici bir terapötik seçenektir.

Gelecekteki çalışmalar ayrıca LDM’nin uzun vadeli etkilerini, tedavi sıklığı ve süresinin optimal olup olmadığını ve kompresyon terapisi ve egzersiz gibi diğer tedavilerle kombinasyonun potansiyel sinerjistik etkilerini araştırmalıdır. Genel olarak, LDM, lipoedema hastaları için umut verici bir terapötik seçenektir ve potansiyel faydaları ve sınırlamaları tam olarak anlaşılması için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.