Lipödem, özellikle kadınlarda görülen bir yağ dokusu bozukluğudur. Bu hastalık, genellikle bacaklarda, kalçalarda ve kollarda simetrik olarak şişliklere ve ağrılı hassasiyete neden olur. Lipödemli kadınlar genellikle normal kilolarına rağmen kilo alımı yaşarlar ve diyet ve egzersiz ile bu yağ dokusunu azaltmak zordur.
Lipödemli kadınlar, yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomlarını hafifletebilir ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler. Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve stres yönetimi teknikleri lipödemli kadınlar için önerilir. Lipödem tedavisi için farklı yöntemler mevcuttur, ancak tedavi seçenekleri kişisel tercihlere ve semptomların şiddetine bağlıdır. Tedavi seçenekleri arasında manuel lenf drenajı, liposuction ve kompresyon giysileri yer alır. Lipödemli kadınlar, bir doktor veya diyetisyen ile çalışarak en uygun yaşam tarzı değişikliklerini belirleyebilir ve semptomları azaltabilirler.
BESLENME
Lipödemli kadınların beslenmesinde önemli olan, kan şekeri seviyelerinin düzenli tutulmasıdır. Bu, özellikle insülin direnci ile mücadele etmek için önemlidir. Yüksek glisemik indeksli yiyeceklerden kaçınmak ve kompleks karbonhidratlar, proteinler ve sağlıklı yağlar içeren dengeli bir diyet benimsemek önerilir. Ayrıca, tuz alımının sınırlandırılması, anti-enflamatuar bir diyet takip etmek ve yeterli miktarda su tüketmek de önemlidir.
- Proteinler, kas kütlesinin korunması ve yenilenmesi için gereklidir. Lipödemli kadınlar, protein açısından zengin gıdalar tüketerek kas kütlesini korumalıdır. İyi protein kaynakları arasında tavuk, hindi, somon, ton balığı, fasulye, mercimek ve nohut bulunur (karbonhidrat içerikleri açısından miktara dikkat edilmesi şartıyla).
- Yağların alımı konusunda çeşitli görüşler bulunur. Bu durum yağların sağlıkı ve sağlıksız, ya da inflamasyonu tetikleyen ve inflamasyonu önleyen yağların aynı yerde değerlendirlmesinden kaynaklanır. Ayçiçek yağı, mısır yağı, aspir yağı, kanola yağı veya pamuk yağı gibi yağların inflamasyonu (dokulardaki mikropsuz iltihaplanmayı) tetiklemesi nedeniyle kullanımlarının sınırlandırılması lipödemli hastalar için çok önemlidir. Bununla birlikte, zeytinyağı, hindistancevizi yapı ve tereyağı gibi sağlıklı yağların kullanılması da çeşitli bilimsel araştırmalarda faydalı olarak değerlendirilmiştir. Omega 3 açısından zengin olan balıkyağı (EPA ve DHEA içerir) da faydalı grupta yer almaktadır. Avokado meyvesi ise diğer bir omega 3 (ALA içerir) kaynağıdır.
- Karbohidratlar, etkisini hızlı şekilde gösteren enerji kaynağı olarak bilinir. Ancak enerji kaynaklarının sadece karbonhidratlarla sınırlı olmadığını, daha uzun etkili ve sağlıklı olan enerji kaynaklarının da olduğunu (sağlıklı yağlar ve proteinler gibi) hatırlamakta fayda var. Bu anlamda, Lipödemli kadınların rafine edilmiş karbonhidratlardan kaçınması gerekir. Çünkü rafine edilmiş karbonhidratlar, glisemik indeksi yüksek olan yiyeceklerdir ve “kan şekeri seviyelerinde ani yükselmelere neden olabilir”.
- Poliklinikte karşılaştığım lipödemli hastalarım ile görüşmelerimde farklı ekmek türleri konusunu sıkça ele alıyoruz. Açıkçası, hastalarıma buğday ve buğday ürünlerinden hazırlanan farklı ekmek türlerinin içerdiği karbonhidrat düzeylerinin aslında oldukça yakın değerlerde olduğunu anlatırken çok zorlanıyorum. Ben anlattıkça da “peki esmer ekmek?…kepekli ekmek?… ekşi mayalı ekmek?..” gibi sorular ise devam edip duruyor… Bir de meyveler konusunda zorlanıyorum. Yıllarca meyvelerin ne kadar faydalı olduğu, içerdikleri vitaminlerin olmazsa olmaz olduğu, sanki sadece meyve tüketince vitamin ihtiyacı karşılanıyormuş gibi bilgi bombardımanlarının bıraktığı izler çok derin. Bu nedenle meyvelerin içerdiği fruktozun vücudumuzda sadece karaciğerde glikoza dönüştürüldüğünü anlattığımda, sanki alkol almışçasına karaciğerimizi yorduğuna inandırmam da kolay olmuyor tabii.
- Su, vücudunuzun nem ve sıvı ihtiyacını karşılamak ve çeşitli toksinleri uzaklaştırmak için çok önemlidir. Lipödemli hastalar, günlük su tüketimlerini artırarak ödemleri azaltabilirler. Bu anlamda günde en az 7-8 bardak su içmek iyi olur.
- Vitamin ve mineraller, vücudun sağlıklı bir şekilde işlev görmesi için gereklidir. Lipödemli kadınlar, özellikle C vitamini ve E vitamini, kalsiyum, magnezyum ve çinko gibi antioksidanlarla yüklü gıdalar tüketmeye özen göstermelidir. Antioksidan vitamin ve mineral kaynakları arasında meyvelerin dışında kırmızı biber, ıspanak, badem, ceviz ve kırmızı et sayılabilir.
- Kafein, lipödemli kadınların semptomlarını kötüleştirebileceği için sınırlı bir şekilde tüketilmelidir. Kafein, vücudu dehidrate edebilir ve ödemleri artırabilir. Kahve, çay, çikolata ve enerji içecekleri gibi kafein içeren yiyecek ve içecekler tüketirken dikkatli olunmalıdır.
- Alkol, lipödemli hastalarda sınırlı bir şekilde tüketilmelidir. Alkol alımı da tıpkı kafein gibi vücudun su dengesini bozabilir ve ödemleri artırabilir. Ayrıca, alkolün karaciğer fonksiyonlarını bozabileceği ve lipödem tedavisine olumsuz etkisi olabileceği bilinmektedir.
- Beslenme takviyeleri Lipödemli kadınlar, beslenme takviyeleri kullanarak semptomları azaltabilirler. Örneğin, omega-3 takviyeleri, vücudun inflamasyonla savaşmasına yardımcı olabilir. Vitamin ve mineral takviyeleri de lipödemli kadınların vücutları için gerekli olan besinleri sağlamalarına yardımcı olabilir.
- Porsiyon kontrolü: Lipödemli hastalar, porsiyon kontrolüne dikkat etmelidirler. Büyük porsiyonlar, kalori alımını artırabilir ve aşırı kiloya neden olabilir. Daha küçük, sık yemekler tüketmek, metabolizmayı hızlandırabilir ve kalori alımını azaltabilir.
- Diyetisyen danışmanlığı:Lipödemli kadınlar, sağlıklı bir beslenme düzeni planlamak için bir diyetisyenle çalışmalıdır. Diyetisyen, kişiselleştirilmiş bir beslenme planı hazırlayarak, lipödemli kadınların semptomlarını azaltmalarına yardımcı olabilir.Referanslar:
- Herbst, K. L. (2010). Rare adipose disorders (RADs) masquerading as obesity. Acta pharmacologica Sinica, 31(6), 747-755.
- Duh, Q. Y., Hsu, Y. T., Lai, J. S., & Wu, C. H. (2021). Lipödem. National Library of Medicine.
- Bayraktar, N., & İpek, K. (2020). Lipödem ve beslenme. Turkish Journal of Physical Medicine and Rehabilitation, 66(4), 497-503.
- Belizario, V. G., Fontes-Oliveira, C. C., Borges, J. P., Kiyohara, P. K., & Vannucchi, H. (2018). Nutritional interventions in the management of peripheral lymphedema: a systematic review. Nutrition reviews, 76(11), 877-893.
- Tinsley, G. M., & Gann, J. J. (2019). Nutritional Strategies to Combat Type 2 Diabetes in Aging Adults: The Importance of Protein. Frontiers in nutrition, 6, 131.
- Hadi, N. R., Al-Diwan, J. K., Al-Alak, M. M., & Shamsulddin, S. (2017). Vitamin D status in patients with peripheral vascular disease and its correlation with the severity of atherosclerotic burden. International journal of general medicine, 10, 237.
- Al-Suhaimi, E. A., & Al-Riziza, N. A. (2017). Physiological and therapeutic roles of ginger and turmeric on endocrine functions. The American journal of Chinese medicine, 45(1), 13-25.
- Ramamoorthy, S., & Ramamoorthy, S. (2018). Cinnamon: Mystic powers of a minute ingredient. Pharmacognosy reviews, 12(23), 82.
- Park, E. J., Pezzuto, J. M., & Botanicals, C. P. (2011). Botanicals in cancer chemoprevention. Cancer and Metastasis Reviews, 30(4), 539-546.
- Zainab, S., & Hussain, T. (2016). Green tea: a magical herb with miraculous outcomes. Journal of Rawalpindi Medical College, 20(3), 249-252.